Ellen de Vries is een van Nederlands bekendste lichtontwerpers. Na een carrière bij Philips besloot zij tien jaar geleden haar eigen ontwerpbureau te beginnen: Het LUX LAB. De redactie van LED Magazine sprak met De Vries over tal van onderwerpen. Van onafhankelijkheid van lichtontwerpers tot de behoefte aan opleidingen en innovatieve aanbestedingen.
De Vries Kent net als vele andere lichtontwerpers een geschiedenis in het theater. Na een lang dienstverband bij Philips Lighting. waar zij de wereld van Philips en architecten moest verbinden. startte zij In 2004 met Het LUX LAB.’Bij Philips hebben de praktische en esthetische kant van het lichtvak voor mij een theoretische en commerciële basis gekregen', blikt De Vries terug. 'Het was mijn missie om bij architecten vooraan in de bouwtrajecten terecht te komen. Daar slaagde ik steeds beter in. Maar daardoor kwam ik tegelijkertijd los te staan van de organisatie Philips.’
De gevolgen van de wens die Philips destijds had. Invloed uitoefenen op de verlichting in bouwprojecten, is volgens De Vries nog altijd zichtbaar In het verlichtingsveld. ‘Het gebrek aan onafhankelijke lichtontwerpers’, stelt De Vries onomwonden vast. 'Vrijwel alle lichtontwerpers bevelen klanten bepaalde armaturen aan. Waarom? De klant denkt dat Iemand 'gratis* vertelt welk armatuur geschikt is. maar diezelfde klant beseft niet dat hij daardoor vast blijft zitten In oude patronen. De lichtontwerper verkoopt in feite spullen en levert deze soms zelf of krijgt een marge toegekend van de armatuurfabrikant. Dat is als je het mij vraagt een zeer typische en onwenselijke situatie.’
Om de vicieuze cirkel te doorbreken is De Vries momenteel bezig een groep van ’onafhankelijken’ te formeren. ‘Met hen probeer ik ervoor het leuke en mooie van het lichtvak samen voor het voetlicht te brengen. Lichtontwerpers accepteren te vaak dat zij pas In een laat stadium worden Ingeschakeld. Als je voorin het ontwerpproces zit. dan kun Je een probleemstelling van de opdrachtgever beter aanpakken. Dat ook nog eens met minder geld en energie; en een sfeervoller en beter resultaat.’
Winkelcentra
De Vries ondervindt aan den lijve hoe het is om niet in het beginstadium van ontwikkelprojecten te worden ingeschakeld. Momenteel is zij volop actief voor Nederlandse winkelcentra die mede door slechte verlichting te kampen hebben met teruglopende bezoekersaantallen.
‘Ik zie in verschillende winkelcentra vaak soortgeljke problemen. Men kijkt naar het platte vlak waardoor het uiteindelijk zo kan zijn dat de ene ondernemer klaagt over te weinig licht in de nabijheid van zijn winkel en een andere ondernemer te kampen heeft met lichthinder. Op het moment dat ik vroegtijdig ingeschakeld word is er nog de mogelijkheid om de verlichting volledig te Integreren in de architectuur. Dat leidt altijd tot een mooier eindresultaat. Indien nodig is er in dat geval ook rumte om samen met een industrieel vormgever een op maat gemaakt armatuur te ontwikkelen dat exact aan de wensen en eisen voldoet.'
De Vries is zelf vooral in het publieke domein actief. ‘De markt van binnenverlichting Is voor ontwerpers een vechtmarkt die sterk marge-gestuurd is. Ik denk graag In lichtconcepten en -recepten en wil licht benutten als een middel in het publieke domein waarmee je mensen op een positieve manier kunt beïnvloeden. In het voorbeeld van de winkelcentra blijven mensen langer winkelen als ze zich prettig voelen.'
Conservatisme
De Vries ziet de opkomst van led- verlichting binnen haar werkzaamheden als een enorme kans. Wel constateert ze dat de led-lamp momenteel naar haar idee niet op de juiste manier in de markt wordt gezet ‘Mede door het conservatisme van de bouw*- en installatiewereld wordt de led-lamp als een retrofitproduct ingezet. Dit terwijl led ongekende mogelijkheden biedt om te spelen met licht. Door modulair te denken en led als een soort lego te benutten kun je de flexibiliteit van dit verlichtingsproduct optimaal benutten.'
'Ik gebruik in vrijwel al mijn projecten enkel led-verlichting'. vervolgt De Vries. 'Dit komt door de ongekende mogelijkheden die het biedt qua lichtconcepten. De grootste uitdaging voor led-verlichting Is In mijn visie niet de led zelf. maar de sturing. Ik ken momenteel maar één partij die het voor elkaar krijgt licht echt goed te sturen. Wil je dat kunnen, dan moet je de lichtmarkt goed kennen, van IP- waardes tot koudegevoeligheid. Het vraagt zeer specifieke vaardigheden op tal van kennis velden.'
Opleidingen
Die sturing is volgens De Vries ongekend belangrijk om in de toekomst alle mogelijkheden van led-verlichting aan te kunnen spreken. 'Men kan het zich nu misschien niet voorstellen, maar in de toekomst wordt het mogelijk om licht automatisch aan
te passen aan de behoefte van de gebruiker. Op basis van logaritmes zal er geanticipeerd worden op gedrag en daar kun je verschrikkelijk veel mee. Licht wordt dan ook een medicijn. Betere samenwerking in de keten is noodzakelijk om dat mogelijk te maken. Het draalt nu te veel om platte verkoop. Ethiek verdwijnt en er is steeds minder optische kennis over licht aanwezig.
Dat is juist nodig om nieuwe technieken te Implementeren.’
Sterk inhoudelijke opleidingen zouden dit in de ogen van De Vries kunnen doorbreken. ‘Dat brengt de benodigde kwaliteit terug. Er zijn nu te weinig onafhankelijke lichtontwerpers en kwaliteitsonderwijs kan daar een antwoord op bieden. bovendien moeten wij de hand in eigen boezem steken en voor de klant zorgen dat duidelijk wordt welk advies van de lichtontwerper onafhankelijk is. Nu is niet goed Inzichtelijk voor welk advies de klant betaalt en welk advies gratis is en in feite door de leverancier gestuurd is.'
Gastvrije verdienmodel
Een van de gemeenten die hier volgens De Vries een passende oplossing voor heeft gevonden middels een Innovatief aanbestedingsmodel. is Eindhoven.
De stad startte In het afgelopen jaar een Europese aanbesteding In de vorm van een concurrentiegerichte dialoog. De gemeente heeft in haar zoektocht naar een partner die de komende jaren de stad als proeftuin wil Inzetten voor de ontwikkeling van slimme lichttoepasstngen. inmiddels vier kandidaten geselecteerd. Het gaat om Hoeflake Intratech/Grontmij Nederland. Philips Nederland/Heijmans Wegen. Vialis/KPN en Ziut. De Vries;
‘De gemeente Eindhoven creéert op deze manier de ruimte om het beste van meerdere werelden te combineren.
Ik noem die werkwijze zelf het gastvrije verdienmodel. Het belangrijkste verschil met een regulier verdienmodel is dat er een balans en wederzijds belang is om tot succes te komen.’
Bron: Ledsmagazine (bestand)
