GLOW 2017 herbergde twee lichtprojecten van Ellen de Vries, hoofd van Het Lux Lab. Een van de projecten was “Shine like the Whole Universe is Yours“, geïnstalleerd op de Fatih Moskee; de andere was de geluidsgevoelige LED luifel “Don’t break the sound barrier” in de Nieuwe Emmasingel. E52 ontmoet Ellen de Vries om te praten over haar ervaring tijdens GLOW.
Ellen zegt dat ze belangrijke dingen geleerd heeft van haar Fatih Moskee project. “Ik was verbaasd hoe open en hoe coöperatief de mensen van de Moskee waren. Het is het eerste project in mijn leven waarin iemand me op die manier heeft gesteund”, vertelt Ellen. “Ik heb echt veel geleerd van deze gemeenschap – hoe je trouw kunt zijn aan je overtuigingen, maar tegelijkertijd ook open, vriendelijk en gastvrij kunt zijn voor mensen van andere overtuigingen en opvattingen. Ik denk dat Westerse mensen veel te gespannen en veel te veroordelend zijn over mensen die anders zijn dan zij. Soms zijn we zelfs vijandig tegenover bepaalde groepen zoals moslims. Waarom die oordelen, waarom behandelen we elkaar dan zo vijandig? Wij zijn allemaal mensen.”
Ellen wilde in haar lichtkunstontwerp uitdrukking geven aan de openheid voor mensen die anders zijn dan wij. Ze slaagde daarin met het zachte licht dat binnenin de moskee werd gebruikt en met de transparantie van het vensterglas, zodat het binnenste van de moskee zichtbaar werd. Oorspronkelijk was een deel van de ramen ondoorzichtig, maar dankzij de steun die Fatih Moskee het project gaf, werden de ondoorzichtige ramen vervangen door transparante ramen. Ellen wilde de bezoekers ook de schoonheid laten zien van architectonische elementen van de moskee door die te accentueren met het licht. Het lichtontwerp van de Moskee maakte het er opener, toegankelijker en uitnodigender door. Ellen: “Op sommige avonden werden de mensen daadwerkelijk uitgenodigd om de kabels en apparaten en de gebedsruimte te zien”, zegt Ellen. “En ik stel vast dat bezoekers daar de moslims in heel vriendelijke sfeer ontmoetten en zagen hoe open en gastvrij ze zijn. Ik ben blij dat ik een rol heb kunnen spelen in dit proces van verbondenheid.”
“Shine like the whole universe is yours” is de titel van het Fatih Moskee lichtkunstproject. Dit is een citaat van de oude Perzische dichter Rumi en, zoals Ellen opmerkt, het lijkt misschien alsof het over een groot Ego gaat, maar in feite gaat het om een enorme verantwoordelijkheid – doe wat je belangrijk vindt, wees niet bang om speciaal te zijn, maar wees verantwoordelijk en wees attent op andere wezens in het universum. En Ellen was zeker trouw aan deze interpretatie van het citaat terwijl ze aan het project werkte. Ze vertelt ons dat ze aan het traject van de lichtbeweging veel meer tijd en moeite heeft besteed dan gewoonlijk, omdat ze de mensen die in de gebouwen achter en naast de moskee wonen niet met het licht wilde storen.
Ellen vertelt ons ook over de ervaring die ze heeft opgedaan met het technische aspect van het Fatih Moskeeproject. “Ik ben blij met het lichtontwerp dat ik heb gemaakt, het is zeer overtuigend. Het was mijn doel om diverse technieken in dit ontwerp te integreren zonder gebruik te maken van de standaard event-effecten die in de lichtcomputer aanwezig zijn – ondanks het feit dat het op deze manier veel meer tijd kostte. Ik werkte met wat projectie van binnenuit op de gordijnen, we gebruikten LED dots en wat video over deze LEDs, we gebruikten technieken om de golvende effecten te creëren – ik paste bijna alle technieken toe. Ik wilde lasers integreren, maar dit keer lukte dat gewoon niet. Ik leerde dat het integreren van diverse technieken in één korte show verschrikkelijk moeilijk is, het is bijna onmogelijk.” Maar Ellen is niet op zoek naar gemakkelijke manieren in haar werk: “Ik werk altijd aan de innovatieve kant van de techniek. Het zou gemakkelijker zijn geweest om mezelf te herhalen, maar ik kies ervoor de grenzen van de technieken elke keer opnieuw op te rekken.”
Maar innovaties gaan niet alleen over technieken, maar ook over mensen die aan het project werken. “Tijdens de GLOW dachten we minstens 10 keer per dag dat innovatie in een gelukkig gevecht plaatsvindt.” GLOW leerde haar ook iets belangrijks over werken met mensen: “De enige manier om het tot het einde toe vol te houden is veel praten, veel discussiëren en vrienden blijven. Je leert mensen pas echt kennen als je in je werk samen boven de verwachting uitstijgt.”
En dat ‘samen’ is voor Ellen geen loze kreet. “Het is wel mijn idee maar zonder Appie Kremers en Will Taubert (programmeurs), Livingprojects (realisatie), Thijs Lodewijk (compositie muziek moskee), Berry Sanders (visuals en wandschildering moskee), Pharos controls (aansturing luifel), Van Klundert (sound-Engineering), de vrijwilligers van Fatih Moskee en mijn familie, vrienden en medewerkers was dit nooit maar dan ook nooit gelukt. En dan ben ik vast nog iemand vergeten.”
Ellen en haar team zijn perfectionisten. Als Ellen het heeft over haar side project in GLOW 2017, de LED luifel in de Admirant, wat technisch enorm uitdagend was, geeft ze toe dat als iemand haar vraagt of ze blij is met de resultaten, ze nee zal zeggen.”Ik ben klaar met ‘mijn best doen’. Het gaat over mijn gevoelens, niet over de kwaliteit van het werk”, zegt ze.
GLOW, met zijn intensiteit en technische uitdagingen, verbreedde ook Ellens ervaring als projectleider: “Ik denk dat ik veel geleerd heb – je moet het nooit accepteren als je team zegt dat het proces te technisch voor jou wordt en dat ze het probleem wel zullen oplossen. ‘Het wordt nu te technisch voor je’ mag nooit de discussie bepalen.” Ellen kwam tot een belangrijke conclusie na de GLOW projecten – er is een groeiende behoefte aan ontwikkelingsschema’s of tools voor lichtkunst. “Het zou geweldig zijn om op papier alvast een werkwijze voor dit soort projecten te ontwikkelen. Het zou ook goed zijn om jongeren te helpen om met de juiste instrumenten het innovatieproces te kunnen doorlopen. Zelf zijn we er uiteindelijk doorheen gekomen en we hadden het moeilijk, maar de ervaring die we hebben opgedaan kan nuttig zijn voor andere mensen. Met de juiste tools die helpen om het proces te structureren, kunnen we de volgende keer ook ons eigen werk verbeteren. Op dit moment ben ik op zoek naar een partner om dit idee verder te ontwikkelen. Zo jammer dat we in Nederland geen opleiding op universitair niveau hebben voor lichtdesign.”
Op de vraag naar haar toekomstige projecten vertelt Ellen dat ze al begonnen is met haar werk aan het permanente lichtontwerp voor het Rotterdamse Museumpark. Het meest uitdagende deel van het project is volgens Ellen de brug tussen het Museumpark en het academisch medisch centrum. “Ik probeer via licht de verbindingen tussen het Museumpark en het medisch centrum tot stand te brengen. Als een kind uit het ziekenhuis naar de musea zou willen gaan om bijvoorbeeld krokodillen te zien, is de informatie over welke musea krokodillen in hun collectie hebben straks beschikbaar dankzij het slimme grid van het Museumpark.”
Bron: Innovation origins
